Γράφει ο:
Κωνσταντίνος Χαλκιάς
Ειδικός Παθολόγος, Επιστημονικά Υπεύθυνος – Διευθυντής Παθολογικού Τμήματος Αθηναϊκής Κλινικής, Αναπληρωτής Διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας Αθηναϊκής Κλινικής, Πρόεδρος Επιτροπής Νοσοκομειακών Λοιμώξεων
Το καλοκαίρι για πολλούς σημαίνει ανεμελιά, διακοπές και περισσότερες δραστηριότητες στη φύση. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ταλαιπωρούνται από αλλεργικές αντιδράσεις ακόμη και αυτήν την εποχή, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την καθημερινότητά τους. Γι’ αυτό αξίζει να δώσουμε την απαραίτητη προσοχή, να κατανοήσουμε τα αίτιά τους και να δούμε πώς μπορούμε να προστατευτούμε αποτελεσματικά.
Ποια είναι τα συχνότερα συμπτώματα
Οι εποχικές αλλεργίες εκδηλώνονται με διάφορες μορφές και συμπτώματα:
- Αλλεργική ρινίτιδα: είναι η πιο συχνή εκδήλωση αλλεργίας (~15% στη χώρα μας) η οποία εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως καταρροή, ρινική συμφόρηση, φτάρνισμα και φαγούρα στη μύτη.
- Αλλεργική επιπεφυκίτιδα: συνοδεύει συχνά τη ρινίτιδα και έχει συμπτώματα όπως φαγούρα, ερυθρότητα στο άσπρο των ματιών και δακρύρροια.
- Αλλεργικό άσθμα: αφορά 5-25% των ενηλίκων και εκδηλώνεται με παροξυσμικό ξηρό βήχα, που επιδεινώνεται με τη σωματική προσπάθεια ή κατά τη διάρκεια της νύχτας, οπότε και μπορεί να προκαλεί αφύπνιση, ενώ δημιουργεί κάποιες φορές και δύσπνοια, δηλαδή το αίσθημα της βασανιστικής έλλειψης αέρα.
- Αλλεργική δερματίτιδα: μπορεί να εκδηλωθεί κυρίως με τη μορφή πομφών (καντήλες ή πετάλες).
Τα συμπτώματα αυτά συνήθως επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο με τον ίδιο τρόπο και μπορεί να επιδεινωθούν αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα.
Ποια είναι τα συχνότερα αλλεργιογόνα
Τα κυριότερα αλλεργιογόνα του καλοκαιριού είναι:
- Γύρη: πολλά αγρωστώδη φυτά, γρασίδια ή αγριόχορτα, όπως η αγριάδα, ανθίζουν το καλοκαίρι και απελευθερώνουν γύρη που μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις σε ευαίσθητα άτομα. Η αρτεμισία και η αμβροσία είναι δύο ακόμα φυτά που ανθίζουν το καλοκαίρι και είναι γνωστά για τις αλλεργιογόνες τους ιδιότητες.
- Τσιμπήματα εντόμων ή μεδουσών: τα τσιμπήματα από έντομα, όπως κουνούπια, μέλισσες, σφήκες ή η επαφή με μέδουσες (τσούχτρες) στη θάλασσα, μπορούν να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, ιδίως στους πλέον ευαίσθητους.
- Κνίδωση: μπορεί να εμφανιστεί από την έκθεση στον ήλιο (ηλιακή κνίδωση) ή από την επαφή με το κρύο (κνίδωση εκ ψύχους).
- Δερματίτιδες εξ επαφής: καλλυντικά που χρησιμοποιούνται στο δέρμα, όπως αντιηλιακά προϊόντα ή τοπικά επιθέματα αδυνατίσματος, καθώς και τατουάζ, μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές δερματίτιδες σε ευαίσθητα άτομα.
- Μύκητες: ο μύκητας Alternaria, που ευθύνεται για την εμφάνιση μούχλας, έχει αυξημένη συγκέντρωση στην ατμόσφαιρα το καλοκαίρι και μπορεί να επιδεινώσει την αναπνοή, ειδικά σε άτομα με προδιάθεση για άσθμα.
Τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν οι αλλεργίες
Οι αλλεργίες μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής μας, καθώς:
- Επιφέρουν κακή ποιότητα ύπνου, υπνηλία και μείωση της πνευματικής μας απόδοσης.
- Περιορίζουν τις δραστηριότητες μας σε εξωτερικούς χώρους.
- Το άσθμα μπορεί να εξελιχθεί σε μια χρόνια φλεγμονή των πνευμόνων με σταδιακή έκπτωση της αναπνευστικής λειτουργίας.
Πώς αντιμετωπίζονται
Αρχικά εφαρμόζεται συμπτωματική αντιμετώπιση με τοπικά σκευάσματα ή, αν απαιτείται, και συστηματικά χορηγούμενα αντιισταμινικά ή κορτικοειδή. Εάν τα συμπτώματα δεν μπορούν να ελεγχθούν επαρκώς με τη συμπτωματική θεραπεία, καταφεύγουμε στη λύση της ανεύρεσης του ειδικού αιτίου που προκαλεί την αλλεργία μέσω ειδικών εξετάσεων και στη συνέχεια στην αντίστοιχη αιτιολογική αντιμετώπιση με τη βοήθεια αλλεργιολόγου. Πρόκειται για τη γνωστή ανοσοθεραπεία, η οποία συνίσταται στη διενέργεια μιας σειράς ειδικών εμβολίων (υπογλώσσιων ή υποδορίων) που επανεκπαιδεύουν το αμυντικό μας σύστημα να «αγνοεί» την αλλεργιογόνο ουσία όποτε έρχεται σε επαφή με αυτή.
Πώς μπορούμε να προστατευτούμε
Αν και η αποφυγή των αλλεργιογόνων δεν είναι πάντα εφικτή, υπάρχουν τρόποι πρόληψης:
- Αποφεύγουμε τις εξόδους σε περιόδους με υψηλή συγκέντρωση γύρης ή σκόνης. Ιδίως δε τις ημέρες που φυσάει και δυνατός άνεμος, αποφεύγουμε τις μετακινήσεις σε εξωτερικούς χώρους, ειδικά νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα, οπότε και παρατηρείται η μεγαλύτερη συγκέντρωση γύρης στην ατμόσφαιρα.
- Αποφεύγουμε να κολυμπάμε σε θάλασσες όπου έχουμε την ενημέρωση για την ύπαρξη μεδουσών,
- Κάνουμε συστηματικά χρήση γυαλιών ηλίου, πλύσιμο προσώπου και αλλαγή ρούχων μετά από δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους.
- Επισκεπτόμαστε έγκαιρα ιατρό, με την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων, ώστε να ξεκινήσει η κατάλληλη για εμάς αγωγή και να προληφθεί η επιδείνωση, οι συχνές υποτροπές και η εμφάνιση χρόνιων επιπλοκών.
Οι αλλεργίες δεν κάνουν διακοπές. Με έγκαιρη διάγνωση και σωστή πρόληψη, μπορούμε να απολαύσουμε το καλοκαίρι με ασφάλεια!
